Czasem w życiu występują niespodziewane sytuacje – konieczność odwiezienia bliskich do szpitala, niespodziewana wizyta krewnego, lub chociażby zepsuty samochód, który po stłuczce musi natychmiast trafić do serwisu. Przyczyny mogą być różne, ale skutek ten sam – nagle potrzebujemy dnia wolnego od pracy.
Rozwiązaniem dla nagłych sytuacji jest urlop na żądanie – dni wolne, które możemy wykorzystać bez wcześniejszego planowania w harmonogramie urlopów.
Uprawnienie do urlopu na żądanie
Urlop na żądanie przysługuje pracownikom tj. osobom zatrudnionym w oparciu o umowę o pracę. Zgodnie z art. 1672 Kodeksu Pracy (Ustawa z dnia 26 czerwca 1976 r. Dz. U. 1974 nr 24 poz. 141 z późniejszymi zmianami) pracodawca musi udzielić pracownikowi nie więcej niż 4 dni urlopu na żądanie w każdym roku kalendarzowym. Urlop jest udzielany na żądanie pracownika i terminie przez niego wskazanym. Pracownik jest zobligowany jest zgłosić żądanie urlopu najpóźniej w dniu, w którym urlop będzie rozpoczęty. Orzecznictwo Sądu Najwyższego sprecyzowało także, że wniosek o urlop na żądanie musi zostać zgłoszony najpóźniej przed rozpoczęciem pracy w dniu wnioskowanego urlopu np. jeśli pracownik pracuje w godzinach 9:00-17:00, wniosek o urlop musi zostać zgłoszony pracodawcy przed godziną 9:00.
Norma zawarta w Kodeksie Pracy ma charakter obligatoryjny, nie jest przy tym wskazane, ile dni ma mieć urlop na żądanie – ograniczeniem jest tylko limit 4 dni w roku kalendarzowym.
Kiedy można odmówić udzielenia urlopu na żądanie
Wymiar urlopu na żądanie wchodzi w ogólny wymiar urlopu wypoczynkowego pracownika, przysługującego mu zgodnie z art. 154 Kodeksu Pracy. W przypadku wykorzystania całego przysługującego urlopu wypoczynkowego, w ramach wcześniej uzgodnionego harmonogramu urlopów, pracownik traci uprawnienie do wnioskowania o urlop na żądanie – po prostu nie ma już żadnych dni wolnych do wykorzystania.
Orzecznictwo Sądu najwyższego wskazuje, że pracodawca wyjątkowo może odmówić udzielenia pracownikowi urlopu na żądanie w sytuacji, w której urlop naruszałby zasadę dbałości o dobro i mienie pracodawcy (art. 100 & 2 pkt 4 Kodeksu Pracy) np. w sytuacji, w której wszyscy pracownicy danego zakładu lub jego wyodrębnionej części wnioskowaliby o urlop na ten sam dzień.
Urlop na żądanie z założenia jest rozwiązaniem przeznaczonym dla sytuacji nadzwyczajnych, nieprzewidywalnych, ale informacja o wniosku urlopowym powinna dotrzeć do pracodawcy w takim terminie, aby mógł on go zaakceptować i zorganizować zastępstwo za pracownika przebywającego na urlopie.
