Imię i nazwisko, które nosimy, jest ważną częścią naszej tożsamości. W niektórych sytuacjach może się jednak okazać, że swoje dotychczasowe nazwisko będziemy chcieli zmienić. Dotyczy to nie tylko sytuacji po ślubie, ale również, gdy nazwisko, które nosimy, nie podoba się nam. Czy zmiana imienia i nazwiska jest trudna i by jej dokonać, należy spełnić wiele warunków?
Zmiana nazwiska zazwyczaj związana jest z sytuacjami takimi, jak ślub czy rozwód. Zmiany imienia i nazwiska dokonać można z innych, ważnych powodów. Pojęcie to jest jednak nieostre i może powodować wątpliwości. Okoliczności podlegają bowiem ocenie organu administracyjnego. Niektóre przesłanki zostały jednak wymienione przez ustawodawcę jako te, które zmianę imienia czy nazwiska umożliwiają. Jedną z przesłanek jest noszenie imienia i nazwiska, które ma charakter ośmieszający. Są to np. imiona przesadnie oryginalne. Nazwisko możemy zmienić również jeśli nosiła je np. osoba znana ze swoich czynów kryminalnych. Istnieje także możliwość zmiany imienia i nazwiska na takie, którego faktycznie się używa. Jest to zatem sytuacja, kiedy administracja stosuje wobec nas inne imię i nazwisko niż to, którego faktycznie używamy.
Zmiana imienia w rozumieniu przepisów prawa administracyjnego oznacza zastąpienie jednego imienia innym, zastąpienie dwóch imion jednym, dodanie drugiego imienia, a także zmiana pisowni lub zmiana kolejności imion. Na temat prawa administracyjnego i zakresu spraw, które obejmuje, więcej przeczytasz pod adresem https://smadwokaci.pl/obszary-praktyki/prawo-administracyjne/. W przypadku zmiany nazwiska natomiast możemy zmienić nasze nazwisko na inne, zmienić jego pisownię, a także zmienić nazwisko na odpowiednią formę. Zmieniając imię, możemy mieć co najwyżej 2 imiona. Zmieniając nazwisko, również możemy mieć co najwyżej 2 nazwiska. Wyjątkiem jest jednak sytuacja, kiedy zmieniamy nasze nazwisko zgodnie z przepisami państwa, którego obywatelstwo posiadamy. Z możliwości zmiany nazwiska mogą skorzystać polscy obywatele, uchodźcy przebywający na terenie naszego kraju, a także bezpaństwowcy.
W Polsce niemożliwa jest zatem zmiana imienia i nazwiska wyłącznie dlatego, że przestało ono się podobać.
Zmiana nazwiska a małżeństwo i rozwód
Nazwisko najczęściej zmienia się w związku z zawarciem małżeństwa. Małżonkowie samodzielnie decydują, jakie nazwiska będą nosić po ślubie. Mogą oni wspólnie nosić nazwisko, które jest dotychczasowym nazwiskiem jednego z nich, mogą pozostać przy swoich nazwiskach, a także każdy z małżonków może połączyć swoje nazwisko z nazwiskiem drugiego małżonka. Utworzone nazwisko nie może jednak składać się więcej niż z 2 członów. W kwestii nazwiska noszonego przez małżonków decydujące jest oświadczenie złożone przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego. Jeżeli oświadczenia takiego nie złoży się, każdy z małżonków zachowuje nazwisko dotychczasowe.
Nazwisko może zostać zmienione również po rozwodzie. Małżonek, który ze względu na małżeństwo zmienił swoje nazwisko, może powrócić do nazwiska, które nosił przed ślubem. By było to możliwe, konieczne jest złożenie przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego lub konsulem oświadczenia o powrocie do poprzedniego nazwiska. Osoba rozwiedziona ma na to 3 miesiące od chwili uprawomocnienia się orzeczenia rozwodu.
Niemożliwa jest jednak zmiana na nazwisko partnera jeśli dana osoba pozostaje w związku nieformalnym. Związek partnerski jest bowiem porządkiem nieznanym polskiego prawu. Przepis ten dotyczy zarówno związku osób obojga płci, jak i jednej.
Zmiana nazwiska przez cudzoziemca
Nazwisko w Polsce mogą zmienić również cudzoziemcy, jednak dotyczy to wyłącznie niektórych osób. Zmiana imienia i nazwiska dotyczy obywateli, którzy nie posiadają obywatelstwa żadnego państwa. Konieczne jest, by mieli oni w Polsce miejsce zamieszkania. Nazwisko mogą zmienić również cudzoziemcy, którzy uzyskali status uchodźcy, jednak mogą to zrobić wyłącznie jeśli w ich przypadku występuje zagrożenie życia, zdrowia, wolności lub bezpieczeństwa osobistego. Są to zatem sytuacje, kiedy osobie, która ucieka ze swojego kraju, grozi ryzyko. Ze względu na to zmuszona jest zmienić swoją tożsamość.
Decyzja rodzica a małoletnie dzieci
Decyzja rodzica o zmianie nazwiska ma wpływ również na jego małoletnie dziecko w przypadku, gdy jeden i drugi rodzic zmienia swoje nazwisko. Jeśli robi to tylko jeden, drugi musi wyrazić na to zgodę, by zmiana nazwiska dotyczyła także dziecka. Nie jest to konieczne, jeśli drugiego rodzica pozbawiono władzy rodzicielskiej. Dodatkowo jeśli dziecko zdążyło ukończyć 13 lat, do zmiany nazwiska konieczna jest jego zgoda. Należy ją wyrazić pisemnie z notarialnym poświadczeniem podpisu lub w obecności kierownika urzędu stanu cywilnego albo jego zastępcy.
Jeżeli między rodzicami nie ma porozumienia w zakresie zmiany nazwiska dziecka, każdy z rodziców może zwrócić się do sądu opiekuńczego o wyrażenie zgody na zmianę nazwiska.
Ograniczenia dotyczące zmiany nazwiska
Warto jednak zaznaczyć, że w kwestii zmiany nazwiska istnieją pewne ograniczenia. Niemożliwa jest jego zmiana na nazwisko osoby znanej, która wsławiła się w osiągnięciach z dziedziny kultury, nauki czy sztuki. Wyjątkiem jest jednak sytuacja kiedy osoba, która chce zmienić nazwisko, posiada członków rodziny, którzy nazwisko takie noszą.
Jak złożyć wniosek?
Wniosek dotyczący zmiany imienia i nazwiska należy złożyć do kierownika urzędu stanu cywilnego. Jeśli osoby chcące zmienić nazwisko mieszkają za granicą, mogą złożyć wniosek za pośrednictwem konsula. We wniosku o zmianę imienia i nazwiska należy zawrzeć dane osoby, której wniosek dotyczy. Do danych tych należą imię i nazwisko, a także nazwiska rodowe, wskazanie kierownika urzędu stanu cywilnego, który sporządził akt urodzenia, a także numer PESEL. Wniosek musi posiadać imię i nazwisko, na które trzeba dokonać zmiany. Jeśli zmiana imienia i nazwiska będzie dotyczyła aktów urodzenia dzieci, należy wskazać miejsce sporządzenia aktu. Niezbędne jest wskazanie adresu do korespondencji wnioskodawcy. Wniosek dotyczący zmiany imienia i nazwiska musi zawierać również uzasadnienie. Osoba wnioskująca o zmianę imienia i nazwiska musi zawrzeć we wniosku oświadczenie, że nie złożyła w tej samej sprawie wniosku do innego kierownika urzędu stanu cywilnego i nie uzyskała decyzji odmownej.
Jeśli wnioskodawca lub małoletnie dzieci nie posiadają aktów stanu cywilnego, które zostały sporządzone w Polsce, z wnioskiem o zmianę imienia lub zmianę nazwiska wnioskodawca może złożyć wniosek o transkrypcję zagranicznych dokumentów stanu cywilnego.
Decyzję dotyczącą zmiany imienia i nazwiska wydaje kierownik urzędu stanu cywilnego, do którego dany wniosek został złożony lub jego zastępca. Decyzja ta podlega natychmiastowemu wykonaniu. Odmowa dotycząca zmiany imienia i nazwiska może wystąpić w sytuacji, kiedy pojawią się okoliczności wspomniane wcześniej, wymienione w ustawie. Należy do nich np. zmiana na nazwisko postaci historycznej. Urzędnik może również stwierdzić, że w danej sprawie nie występują dostatecznie ważne przesłanki.
