Separacja małżeńska, czyli tak zwane rozdzielenie małżonków od stołu i łoża. Jest to stan faktyczny i formalny rozpadu małżeństwa. Separacja formalna jest orzekana przez sąd, natomiast faktyczna nie ma skutków prawnych. O separacji formalnej sąd może orzec, kiedy podczas rozmowy z małżonkami stwierdzi, że doszło do całkowitego, jednak nie trwałego rozkładu pożycia. W momencie, kiedy orzeknie, że doszło między nimi do trwałego rozkładu pożycia, wówczas małżonkowie mogą wnioskować o rozwód niepoprzedzony separacją. Łatwiej jest jednak orzec o separacji dla partnerów, ponieważ daje im ona czas na przemyślenie sytuacji i możliwość powrotu do siebie.
Każdy z małżonków może wnioskować o orzeczenie o separacji, kiedy nastąpił całkowity rozpad związku. Jednak sąd nie zawsze może te wnioski rozpatrzyć pozytywnie, ponieważ gdyby:
- miało ucierpieć dobro wspólnych, małoletnich dzieci małżonków, to może nie orzec separacji,
- z innych względów orzeczenie separacji było sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Te punkt ma zastosowanie wtedy, gdy jedno z małżonków jest chore, a separacja stanowiłaby dla niego rażącą krzywdę.
Separacja małżeńska ma miejsce, kiedy dochodzi do rozpadu pożycia małżeńskiego, które przejawia się we wspólnocie duchowej, fizycznej i gospodarczej. O rozkładzie pożycia mówi się wtedy, gdy małżonków nie łączy żadna z tych więzi. Zdarza się jednak, że nie wszystkie te więzi zostały zerwane, ponieważ najczęściej więź gospodarcza zostaje zachowana, gdyż małżonkowie zamieszkują to samo miejsce mimo deklaracji rozpadu pożycia. Sporadyczne kontakty fizyczne również wskazują na niecałkowity rozpad małżeństwa, w takich przypadkach nie zostaje orzeczona separacja małżeńska.
Według polskiego prawa orzeczenie separacji niesie za sobą skutki podobne do orzeczenia o rozwodzie. Różnica jest jednak taka, że w pierwszym przypadku małżeństwo nie ustaje, tylko trwa nadal. W trakcie separacji ustaje wspólnota majątkowa oraz zasada domniemania ojcostwa w osobie męża matki dziecka urodzonego do 300 dni od ustania separacji. W trakcie jej trwania małżonkowie nie mogą także zawrzeć kolejnego związku małżeńskiego. Stan ten nie zamyka również drogi do rozwodu.
Gdzie i w jaki sposób złożyć wniosek o separację?
Pozew o separację należy złożyć w sądzie okręgowym właściwym do ostatniego wspólnego miejsca zamieszkania małżonków, jeśli choć jedno z nich dalej trwale w tym okręgu przebywa. Natomiast jeśli każde z małżonków mieszka w innym rejonie, to właściwym sądem będzie ten, który znajduje się w okręgu pozwanego. Od pozwu o separację pobierana jest stała opłata w wysokości 600 złotych.
