Kim jest oskarżyciel posiłkowy?
W sprawach, które dotyczą przestępstw ściganych z oskarżenia publicznego, pokrzywdzonemu przysługuje prawo do działania jako strona w charakterze oskarżyciela posiłkowego. Może pełnić tę funkcję zamiast oskarżyciela publicznego bądź obok niego. Na prokuratorze spoczywa obowiązek poinformowania o tym, że występuje taka możliwość. Jak wiadomo, pokrzywdzony posiada najlepszą wiedzę na temat dotyczącej go sprawy oraz jest w nią bardzo mocno zaangażowany, dlatego też przepisy prawa dopuszczają świadczenie tego rodzaju „pomocy” na rzecz prokuratora. Do jego obowiązków może należeć na przykład zbieranie materiałów dowodowych oraz występowanie przed sądem.
Kiedy można zostać oskarżycielem posiłkowym?
Aby móc być oskarżycielem posiłkowym, trzeba do momentu rozpoczęcia przewodu sądowego (czyli momentu, w którym odczytany zostanie akt oskarżenia) złożyć sądowi stosowane oświadczenie dotyczące przystąpienia do procesu w roli oskarżyciela posiłkowego. Czynność tę można wykonać na piśmie oraz ustnie.
Uprawienia oskarżyciela posiłkowego
Oskarżyciel posiłkowy posiada szereg kompetencji. Przede wszystkim przysługuje mu prawo do zadawania pytań wszystkim osobom przesłuchiwanym przez sąd. Mowa tutaj o oskarżonym, świadkach, biegłych itd. Na sędzim spoczywa obowiązek dowiedzenia się od oskarżyciela posiłkowego, czy pragnie on zadać pytanie. W momencie, gdy sędzia tego nie uczyni i zwróci się wyłącznie do prokuratora, oskarżyciel posiłkowy powinien poprosić sędziego o głos. W przypadku, gdy oskarżyciel posiłkowy chce odnieść się do słów wypowiedzianych przez oskarżonego bądź jego adwokata, musi powiedzieć, że chciałby skorzystać z przysługującego mu prawa do wypowiedzi.
Oskarżycielowi posiłkowemu przysługuje również prawo do zgłaszania wniosków dowodowych, na przykład o zarządzenie przesłuchania dodatkowych świadków bądź o dołączenie do akt dokumentów, które mogą mieć wpływ na dalszy przebieg procesu. Tego rodzaju wniosek można złożyć pisemnie oraz ustnie. Osoba pełniąca tę funkcję ma również dostęp do akt sprawy. Może je przeglądać i sporządzać z nich potrzebne odpisy, poprzez robienie notatek bądź wydrukowanie kserokopii. Oprócz tego może również składać wnioski o sprostowanie protokołu rozprawy w momencie, gdy uzna, że nie zawiera on kwestii ważnych dla sprawy bądź w zły sposób zapisano słowa wypowiedziane przez świadka. Ważną kompetencją przysługującą oskarżycielowi posiłkowemu jest również możliwość złożenia wniosku o wyłączenie z dalszego procesu prokuratora, ławników, biegłego, a nawet sędziego. Oskarżyciel posiłkowy ma do tego prawo w momencie, gdy zauważy, że osoby te nie działają w sposób bezstronny.
